De dag begint vrolijk. Onder een blije zon bezoeken we de lagere school van het dorp. Een van de zeven scholen in Israel die tweetalig en binationaal zijn. We belanden in kleine groepjes in een klas. Mijn groepje in een klas waar de juf geen Engels spreekt, dus we hebben geen idee waar we naar zitten te kijken. De klas is vrolijk ingericht, de groep is klein, een kind heeft een eigen begeleidster bij zich. Veel moderne leermiddelen zijn er nog niet, en anders dan in Nederland zitten er tralies voor de ramen. Niet om de kinderen binnen te houden, maar de brandstichters buiten. Daarna wonen we de repetitie bij van een komende opvoering, geleid door de muziekleraar. De kinderen zijn vanwege alle recente feestdagen lang niet op school geweest en blij weer terug te zijn. In de pauze krijgen wij ons ruime ontbijt. Ik voorvoel dat het met de lunch wel eens anders kan lopen dan gepland en ga met tebuiten aan allerlei gevulde broodjes, zoet en hartig, en uiteraard de houmous. Daarna besluit ik te spijbelen, ik ben helemaal in de stemming. Ik voorzie nog een drukke en onrustige week en kies ervoor de evaluatie aan de andere delegatieleden over te laten en nog een bezoek te brengen aan de Doumia, de tuin van de redders en de begraafplaats waar de stichters van dit dorp begraven liggen. Een goede keus. Kronkelige paden tussen de bomen en langs rijkbegroeide bloemenvelden, met hier en daar weer een uitzicht. De tuin der redders eert die mensen die vaak met gevaar voor eigen leven mensen redden, vaak uit een groep waarom ze zelf niet toe behoren. Een lange wandeling met mijn krukken, maar vredig.

De lunch valt in het water, ik pak mijn koffer, reken af, en ontmoet dan vanuit het steeds afnemend contingent vrienden weer een groepje voor een laatste kan verse limonade van citroenen uit de bomen hier. Dan komt het busje, en met acht vrienden gaan we op excursie, na afscheid te hebben genomen van iedereen die een andere kant op gaat. De excursie gaat naar Sheik Jarrah, de wijk waar zo veel over te doen is omdat de Palestijnse bewoners zich verzetten tegen de niet aflatende pogingen hen uit hun huizen te verdrijven. Vaak lukt dat met veel geweld en worden de huizen in beslag genomen door settlers. Er worden rechtszaken gevoerd, over en weer beweringen gedaan, documenten wel of niet authentiek opgevoerd om eigen gelijk te bewijzen. We krijgen de ervaringen te horen van Saleh die zich blijft verzetten en daarvoor inmiddels al tientallen keren gearresteerd is, de laatste keer met gebroken botten als gevolg. Zijn dochtertje van zeven wil niet meer de straat op. Tegenover zijn huis wonen nu settlers, de heer des huizes komt net thuis met twee jonge kinderen als wij voor het huis van Saleh staan. De sfeer is grimmig, met van de overkant lachende minachtig. Saleh vraagt ons in onze landen zijn verhaal te vertellen. Hij krijgt veel steun van alle kanten, ook van Joodse vrienden die het oneens zijn met dit beleid van verdrijving. Er is veel aandacht van allerlei media. We ontmoeten een jongen van 14 die zijn eerste (illegale) arrestatie er al op heeft zitten, compleet met blinddoek, boeien, mishandeling, weken cel en maanden huisarrest, waarbij ook zijn vrienden hem niet voor het raam mochten bezoeken. Zijn hoop voor de toekomst? Die is bescheiden: zich veilig voelen in zijn eigen wijk. We krijgen nog meer verhalen en filmpjes van geweld, soms zelfs met automatische wapens. De afgelopen nacht nog zijn er van zo’n twintig auto’s de banden vernield. De politie komt even meekijken als we op staat staan te luisteren. Saleh zegt het niet op te geven. Hij gaat door tot hij vrij is, of dood, en dan zal zijn zoon doorstrijden, verwacht hij. We lopen langs plaatsen die weken geleden nog op het nieuws waren, waar doden vielen.

We nemen afscheid van Saleh, rijden naar Damascus Gate, waar we afscheid nemen van de meeste anderen, zij gaan terug naar het dorp, wij blijven in Jeruzalem. We besluiten wat te eten en dan een rondje oude stad te doen. Een stuk van de Via Dolorosa lopen we, met vanaf het dak van de Oostenrijkse missie een schitterend uitzicht op de beroemde gouden koepel van de dome of the Rock. De zon is al onder als we bij de Klaagmuur aankomen, de Western Wall. Het is opvallend rustig en terwijl de zwaluwen over het plein zwieren en het geluid van de moskee klinkt, gaan wij, de twee vrouwen van het driemanschap, naar het vrouwendeel van de muur. Er wordt vurig gebeden, en sommigen lopen achteruit van de muur weg. Ze willen hem niet de rug toe keren. Er wordt hevig gerestaureerd en bijgebouwd wat vaak uitloopt op dichtbouwen en blokkeren van wat eerder uitzicht en doorzichtplekken waren. We lopen naar de toren van David en de Jaffa Gate. Die wordt net afgesloten, wat volgens onze ervaren “gids” duidt dat er iets ongewoons loos is. Het is bijzonder rustig in de stad terwijl het nu heel erg druk zou moeten zijn. De winkels gaan al dicht, wij lopen de Grafkerk binnen. Normaal staan daar duizenden mensen te wachten om een blik te werpen op en te bidden bij allerlei heilige en nog heiliger plekken. Nu kunnen we toevallig vrijwel zo door lopen. Wel worden we opgejaagd door een van de kerkbewaarders, achter ons is ondertussen een groep binnengekomen. Ook zij moeten er nog even doorgejaagd worden. Mensen liggen geknield te bidden, wrijven kaarsen en kruizen over heilige plekken. We lopen weer terug naar Damascus Gate, terwijl de laatste winkeltjes sluiten. En net voor de poort stopt het. Mensen staan verspreid te wachten, de poort is dicht, zwaarbewapende militairen houden iedereen tegen. Twee uur is de zaak in totaal potdicht, men staat er al even als wij aankomen. Nadat het wat grimmiger wordt, en mensen een stuk terug worden gestuurd, besluiten wij ook een stukje terug te gaan staan. Er wordt voor mij een stoel geregeld door een vriendelijke jongeman. Navraag bij andere wachtenden leert dat er een steekpartij is geweest, we krijgen een filmpje te zien van duidelijk gedoe bij een van de wachthuizen bovenaan de trappen buiten de poort.

Plotseling mogen we door. Aan de andere kant nog meer bewapende militairen, gemaskerd en wel. Overal auto’s, motoren. We splitsen ons nog een keer, als C. een taxi naar het station neemt, zij vliegt vannacht. E. helpt mij nog naar en aan een taxi, dan keert hij terug naar zijn hotel in de oude stad. Ik kom uiteindelijk tamelijk gevloerd aan bij een inmiddels gesloten hotel. Maar voor ik wanhopig word, ontvang ik een berichtje met toegangscode en kamernummer.

Een zeer bewogen dag is ten einde. Voor ons een spannende dag met veel hevige indrukken. voor te veel mensen hier de realiteit van alle dag.