Wie geconfronteerd wordt met een vermissing op zee zal ervaren dat er veel vragen zijn waar geen of onvoldoende antwoord op wordt gegeven. Vaak is de informatie over hoe nu verder onjuist, onvolledig of tegenstrijdig. Dit wordt mede veroorzaakt door het feit dat bij vermissingen op land de procedure anders is. Vaak lopen dus de informatie over vermissing op zee en een ‘gewone’ vermissing door elkaar. Om in ieder geval ten aanzien van de procedure bij vermissing op zee duidelijkheid te geven, volgt hieronder de gang van zaken bij het verkrijgen van een verklaring van overlijden. Deze procedure is wettelijk onderbouwd, en door ervaring gestaafd.

Bij vermissing maakt men onderscheid in twee typen:
* Die waarbij een theoretische mogelijkheid aanwezig is dat de vermiste nog in leven is. Dit speelt vaak bij mensen die op land, bijvoorbeeld tijdens een vakantie, verdwijnen. Deze zaken vallen onder Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, artikel 413 tot en met 417. In deze gevallen kan men onder voorwaarden een rechtsvermoeden van overlijden aanvragen.
*Die waarbij de mogelijkheid dat de vermiste nog in leven is, uitgesloten kan worden. Dit speelt bij de meeste vermissingen op zee en bij vermissing van vliegtuigen. Deze zaken vallen onder Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, artikel 426 tot en met artikel 430. In deze gevallen kan men een verklaring van overlijden aanvragen.

Aanvragen van verklaring van overlijden
Om een verklaring van overlijden aan te vragen moet via een advocaat daartoe een verzoek worden ingediend bij de Arrondissementsrechtbank ‘s Gravenhage, sector Familie- en Jeugdrecht. Een advocaat buiten Den Haag zal via een procureur in Den Haag moeten werken. Men zal de advocaat moeten uitleggen waarom men dit verzoek doet en of men tot een dergelijk verzoek gerechtigd is. Ouders, partner of kinderen zijn in dezen gerechtigd. Zij kunnen aangeven waarom een dergelijke verklaring van belang is.
Bij het verzoek moeten, zover van belang, de volgende papieren worden overlegd:

• Een authentiek afschrift van de geboorteakte van de vermiste.
• Originele uittreksels uit de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens van de woonplaats van de vermiste waaruit blijkt waar de vermiste is ingeschreven, welke nationaliteit hij bezit en of hij gehuwd of ongehuwd e.d. is.
• De op ambtseed opgemaakte processen-verbaal van bijvoorbeeld het bureau vermiste personen Noordzee betreffende de vermissing. Deze processen verbaal kunnen vergezeld gaan van bemanningslijst, scheepsverklaring en dergelijke.

De advocaat zal deze stukken bij elkaar brengen. Bij het goed en volledig aanleveren van deze stukken zal het verzoek ongeveer één maand na binnenkomst in behandeling worden genomen. De Officier van Justitie in het arrondissement ‘s Gravenhage kan dan besluiten tot toewijzing van het verzoek. Na ongeveer twee maanden kan dan de beschikking afgegeven worden, die door de rechtbank ten openbare terechtzitting wordt bekrachtigd. Na deze beslissing is er zoals bij alle rechterlijke uitspraken een beroepstermijn van twee maanden. Daarna is de uitspraak rechtsgeldig. U zult van deze beslissing en van de uiteindelijke bekrachtiging door de rechtbank via uw advocaat op de hoogte worden gesteld.
De rechterlijke uitspraak betreffende vaststelling van overlijden wordt nu doorgegeven aan de burgerlijke stand van ‘s Gravenhage, waar een akte van inschrijving van rechterlijke uitspraak wordt opgemaakt. Deze gegevens worden dan doorgegeven aan de woonplaats van de vermiste, die dan ook daar in de burgerlijke stand ingeschreven wordt als overleden. U krijgt dan een verklaring van overlijden toegestuurd door uw eigen gemeente. Tussen het inschrijven in ‘s Gravenhage, het doorgeven aan de woonplaats en aan de nabestaanden, kunnen een paar weken zitten. U krijgt de betreffende bescheiden automatisch thuisgestuurd. De datum van overlijden komt overeen met de datum van vermissing en telt dus met terugwerkende kracht. Vanaf dat moment verloopt de procedure als bij een normaal overlijden en kan de rest van de administratieve rompslomp worden geregeld.
Als advocaat, procureur en officier goed werk doen, kan de procedure in zes maanden rond zijn. Advocaat P.J.A.M. Voeten te Amsterdam kent de procedure. Zijn telefoonnummer is 020 6124513.
Als de termijn van minimaal zes maanden waarin de vermiste formeel in leven is, maar feitelijk afwezig, problemen oplevert in verband met het regelen van zaken, rekeningen enzovoorts, kan een bewindvoerderschap worden aangevraagd. Deze procedure kan binnen enkele weken geregeld zijn. Ook hiervoor heeft men een advocaat nodig.
Het aanvragen van een verklaring van overlijden is een emotioneel moeilijk gebeuren. Wat bij een normaal overlijden door de arts wordt gedaan, moet nu de achterblijver zelf regelen. Sommigen voelen zich hierover schuldig. Houd voor ogen dat iedereen recht heeft op duidelijkheid. De feiten veranderen niet door het aanvragen of niet aanvragen van een verklaring. Het niet aanvragen van een verklaring houdt de vermiste op papier in leven. Men zal keer op keer worden geconfronteerd met de kwestie. Oproepen voor verkiezingen, bevolkingsonderzoeken, aanbiedingen van levensverzekeringen en allerlei andere commerciële bedrijven. Dit komt keer op keer hard aan. Financieel kan er niets worden geregeld. Verzekeringen keren niet uit, hypotheken gaan gewoon door. Dit komt er op neer dat de inkomsten stoppen (de vermiste werkt immers niet meer) maar wel de uitgaven gewoon doorgaan. Bij erfenissen waarin de vermiste betrokken is, kunnen zaken niet worden verdeeld. Een verklaring van overlijden maakt aan al deze zaken een einde en geeft rust.
Een vermissing geeft behalve het ‘normale’ verdriet dat hoort bij een overlijden, veel onzekerheid en verwarring. De omgeving wil wel helpen, maar weet vaak niet hoe. Vermissingen komen weliswaar regelmatig voor, ook op zee, maar de meeste mensen krijgen er gelukkig nooit mee te maken. Dit maakt vaak dat men goedbedoelde maar onjuiste adviezen krijgt. Het rouwproces van de achterblijvers wordt hierdoor bemoeilijkt. Wanneer u geconfronteerd wordt met een vermissing op zee, en ondanks de informatie hierboven behoefte heeft aan meer informatie, of het uitwisselen van ervaringen dan kunt u bellen met Linda Rose Smit 0223 64 65 83/ 06 83 53 95 66, of mailen naar: lindarosesmit@me.com.
Ook bij vermissingen op zee kan twijfel bestaan bij de rechter of de vermiste daadwerkelijk overleden is. Als de vermiste zich aan boord van een schip bevond dat binnen bereik van de kust wordt geacht op het moment van vermissing, zal er niet altijd een verklaring worden afgegeven. De kans bestaat immers dat het schip of de vermiste toch de wal heeft bereikt. Een andere factor die de procedure kan bemoeilijken of vertragen: familieleden die mee moeten tekenen voor de aanvraag (kinderen, broers en zusters, voormalig echtgenotes). Ook hiermee is helaas door achterblijvers ervaring opgedaan. Navraag via deze site kan veel informatie hierover verstrekken.